 | .jpg)
Alkolik Karaciğer hastalığı, basit yağlanmadan siroza kadar uzanan grubu içermektedir. İnsanlığın Karaciğer tahribinde bilinenen en eski formudur.Fermente içkinin Neolitik dönem gibi erken zamanlarda mevcut olduğu düşünülmektedir.
Gelişmiş bölgelerde alkol Karaciğer tahribinin en sık nedenidir.1999 yılında İngiltere ve Avrupada alkolik Karaciğer hastalığı en sık Karaciğer nakil nedeni idi.İngilterede alkolik sirozdan ölümlerde artış görülmektedir.Artışın,kadınlarda ,genç ve erişkinlerde alkol alımının artmasına bağlanabilir. Rusya ve eski doğu blok ülkelerinde de alkole bağlı ölümlerde artış olduğu belirtilmektedir.
Alkole bağlı Karaciğer hastalığı farklı patolojik ve klinik bulgularla yağlı karaciğer,alkolik hepatit ve siroz olmak üzere birbiri ile ilişkili üç fazda görülmektedir.
Görülme Sıklığı ve Doğal Gidiş
Alkole bağlı Karaciğer tahribinin oluşumunu etkileyen muhtemel faktörler,alkolün dozu,içilme süresi,tüketilen alkolün tipi,içme sıklığı,cinsiyet,etnik köken,şişmanlık,demir yükü,viral hepatit enfeksiyonları ile birliktelik ,genetik faktörler gibi birlikte olan risk faktörleridir.
Dünyada alkol tüketiminde coğrafi farklılıklar görülür.Amerikalı erişkinlerin yaklaşık 2/3’ü alkol tüketir.Çoğunluğu klinik hastalık bulgusu olmaksızın hafif ve orta derece miktarda içer.
Aşırı alkol alanlar iki grupta değerlendirilirse;Bir grubu aşırı miktarda içer vucudun alışkanlığı ve vucudun ihtiyacında artış gelişir bu gurup alkol bağımlısı olarak tanımlanır. İkinci bir grup alkolü kötü kullanan (abusers) ve problem içiciler olup,negatif sosyal davranışlar sergileyen ve alkol almaya bağlı sağlık problemleri oluşan(işsizlik,aile dağılması,organ harabiyeti,kaza yaralanmaları veya ölüm) gruptur.
Kiinin alkolik olduğunu kabul etmemesi alkolik Karaciğer hastalığının tedavisi ve önlenmesinde önemli bir problem olmaya devam etmektedir.Amerikada alkolün kötü kullanımının %4.65,alkol bağımlılığının %3.81 olduğu, 2004 yılında Karaciğer hastalığından ölümlerin %44’ünün alkole bağlı olduğu belirtilmektedir.Toplumda alkole bağlı Karaciğer hastalığından ölüm seviyesi ülkedeki kişi başına alkol tüketimi ile ilişkilidir.Kişi başına alkol tüketiminde 1 Litrelik artışın(içkinin tipinden bağımsız) sirozda erkelerde %14 ,kadınlarda %8 artışa neden olduğu belirtilmektedir.Alkole bağlı hastalıklar gelişmiş ülkelerde en yüksektir.Buna karşın gelişmekte olan ülkelerde de hastalıkların önemli bir kısmını oluşturmakta bu bölgelerde geçen zaman sürecinde önemli artışlar gözlenmektedir.
Hastalığın Kapsamı
Alkole bağlı Karaciğer tahribi basit yağlanmadan siroza kadar değişir.Hastalık evrelerinin farklı zaman dilimleri içinde gözlenmesi şart olmayıp aynı kişide aynı anda farklı evreler bir arada bulunabilir.Alkolik Karaciğer hastalığı,yağlı Karaciğer veya basit yağlanma,alkolik hepatit ve hepatik fibrozis veya siroz ile üç histolojik evrede sınıflandırılır. Yağlı KC 60gr/gün üzerinde alkol içenlerin yaklaşık %90’ında görülmekle birlikte daha az içenlerde de görülebilir.Yağlı Karaciğer genellikle belirtisiz olup,içkinin kesilmesinden 4-6 hafta sonra tam olarak geri dönebilir.Ancak alkol kesilmesine karşın hastaların %5-15’inde fibrozis ve siroza ilerlemenin olabileceği de belirtilmektedir.
Alkole bağlı Karaciğer hastalıklı hastaların bir kısmında kısmen kötü gidişli şiddetli alkolik hepatit gelişir. Alkolik hepatit Karaciğerde hafif tahripten, yaşamı tehdit eden şiddetli tahribe kadar uzanan hastalık spektrumunu yansıtır. Genellikle zeminde kronik KC hastalığı varlığı ile birlikte(%50’sinden fazları siroz ile birlikte) yeni alevlenmeyi gösterir.Gerçek görülme sıklığı bilinmemektedir.Ancak hastaneye yatırılan alkole bağlı Karaciğer hastalarının %10-35’inde alkolik hepatit gözlenebilir.Alkole devam eden hastalarda alkolik hepatitin kalıcı harabiyete ilerleme ihtimali artmaktadır.Alkolü bırakanlarda da tam iyileşme garantisi yoktur.Alkolü bırakanların sadece %27’sinde histoloji normale dönerken %18’i siroza ilerler.
Risk Faktörleri
Hernekadar aşırı içki tüketenlerin çoğunda yağlı Karaciğer görülmekle birlikte sadece az bir kısmında ileri Karaciğer hastalığı görülür.Bu eğilim aşağıda belirtilen risk faktörleri ile ilişkili olabilir.
*Alkolün dozu ve içme düzeni
Erkeklerde >60-80gr/gün,kadınlarda >20gr/gün ≥10 yıl içki kullanılması ile siroz riski artar.Ancak bu miktarda içenlerin dahi %6-41’inde siroz gelişir.Yaşam boyunca >100kg veya günlük >30gr/gün alkol kullanımı ile siroz veya siroz dışı kronik KC hastalığı riski artar.>30gr/gün alkol kullananlarda kullanmayanlara göre siroz veya daha az derecede KC hastalığı gelişimi sırasıyla 13.6-23.6 olduğu belirtilmiştir.İçmenin düzeni de riski belirlemede önemlidir.Hafta sonu içmekten daha ziyade hergün içmek , yemeklerin dışında içmek(2.7 kat),bira içmek ve şarap dışı içmek artan siroz riski ile birliktedir.Düzenli kahve tüketimi riski azaltabilir.Vitamin A-E eksikliği,doymamış(poliansature) yağdan zengin beslenme ile alkolün KC hastalık riskini arttırabileceği,doymuş(sature) yağdan zengin diyetin koruyucu olabileceği belirtilmektedir.Kronik viral hepatit ve alkol arasında birbirini etkileyici etki olduğu,ağır alkol kullananan C hepatitli hastalarda siroz riskinin 30 kat arttığı belirtilmektedir.
*Cinsiyet
Bayanlarda alkole bağlı Karaciğer tahribine 2 kat hassas olduğu ,erkeklere göre daha düşük dozda ve daha kısa süreli alkol alımında şiddetli alkole bağlı Karaciğer hastalığı gelişebileceği belirtilmektedir. Aynı miktarda alkol alımından sonra erkek ve kadınlarda alkol kan düzeyinin farklı bulunduğu belirtilmektedir.Alkol kullanımında eşik değerin(emniyet sınırı) erkelerde haftada 21 ünit ,kadınlarda haftada 8 ünit ( 1 ünit 8 gr etanol) olarak belirtilmekle birlikte kadınlarda daha düşük dozun da toksik olabaileceğinin belirtilmesi ile kadınlarda haftada 7 ünitten fazla olmaması gerektiği düşünülmelidir.
*Kilo ve Tip 2 Şeker Hastalığı
Vucut kilosu ve açlık kan şekerinin yüksekliği,yoğun içki içenlerde Karaciğer tahribinde bağımsız risk faktörüdür.
*Genetik
Hernekadar açıklamaların spekulatif ve hayvan modellerine bağlı olduğu söylense de Bay anlar erkelere göre alkolik KC hastalığına daha eğilimlidirler.Hastalığın cinsiyete bağlı genetik geçiş ile bağlantısı olmadığı ,iltiapta rol oynayan faktörler ile alkolün metabolizmasında rol oynayan enzimlerin yapısal değişikliklerinin rol oynayabildiği ancak genetik eğilimin orta derecede rolu olduğu,majör kofaktörün çevresel faktörler olduğu da belirtilmektedir.
Tanı
Alkol alışkanlığının araştırılması
Klinik bulgular
Alkolik KC hastalığının tanısı ,tesadüfen saptanmasından,akut Karaciğer yetmezliği veya dengesi bozulmuş siroza değişik evrelerde iken tanı konulabilir.
*Sabah bulantısı
*ishal
*Psikososyal problemler gibi semptomlar bulunur
*Birçok sistemi tutan hastalıklara yol açar,Karaciğer dışı hastalıkların şikayet ve belirtilerinde düşünülmelidir
*Alkolün kesildiği siroz hastalarında dengenin bozulması durumunda Kraciğerde kanser gelişiminden düşünülmelidir.
*Tükrük bezi büyümesi
*Avuç ortasında sert dokunun oluşumu.
*Şiddetli alkolik hepatitte serum AST değeri bazale göre 2-6 kat artmıştır.AST>500IU/L veya ALT>200 IU/l nadiren görülür
Hastaların %70’inde AST/AL>2 olmakla birlikte bu siroz olmayan hastalarda daha değerli olabilir.AST/AL>3 oldukca alkolik Karaciğer hastalığını düşündürür.
*Görünütleme yöntemlerinde Karaciğer hastalığının alkol gibi özel nedenini tanımlama rolü olmasa da KC hastalığının diğer nedenlerini ayırt etmede (tıkanma, kanser,siroz) kullanılır
İleri Dönem Sonuçları
Hastalığın gidiş ve sonucunu belirleyen iki önemli faktör vardır;hastalığın histolojik evresi ve daha sonraki alkol kullanım miktarıdır
a)Yağlı Karaciğer;Alkolü bırakanlarda daha sonraki süreç iyidir.İçmeye devam eden hastaların %30’unda 10 yıl içinde siroza ilerler.
b)Alkolik Hepatit;bilinç bulanıklığı ,böbrek yetmezliği,pıhtılaşma bozukluğu veya sarılıklı hastalarda yaş süreci kısadır.
c)Siroz;Dengede sirozlularda 10 yllık yaşam süreci ile karşılaştırıldığında ,dengesi bozulmuş sirozlu hastalarda ortalama yaşam süreci 2 yıldan daha azdır.Dengede veya dengesi bozulmuş sirozlularda alkolün kesilmesi yaşam süresini arttırır.
Tedavi
Alkolün kesilmesi tedavinin temelini oluşturur.Tıbbi takip,gerekli olduğunda psikiatrik destek ve son zamanlarda uygulanan alkol alışkanlığına karşı bazı ilaçlarla hastaların %50’sinde alkol kesilebilmektedir.Alkol kesilmesinin histolojik bulguları düşürdüğü,siroza ilerlemeyi azalttığı ve tüm hastalarda yaşam süresini düzelttiği belirtilmektedir.Alkole devam edilmesi yaşam sürecini kısaltır.
Beslenme;
ALD’da protoein kalori eksikliği sık gözlenir. Alkolik sirozlu hastalarda genelde alınan diyetten daha yüksek düzenli oral beslenme(1.2-1.5gr/kg protein ve 35-40kcal/kg kalori) ile kahvaltı ve gece atıştırmasının eklendiği sık beslenmenin faydalı olduğu belirtilmektedir. Tıbbi Tedavi;
Bazı ilaçlar tedavide kullanılmakta veya etkileri araştırılmaktadır
Alternatif tıp-Slimarin,faydalı etkisi olabileceği belirtilmesi yanında alkolik Karaciğer hastalarında hastalğın gidişi üzerine belirgin bir etki göstermediği de ifade edilmektedir.
Karaciğer Nakli
Alkolün kesilmesine rağmen 6 ay sirozda veya alkolik hepatitte denge bozukluğu devam eden ve alkol alışkanlığına bağlı şiddetli Karaciğer dışı bulguları olmayan (kalp hastalıkları,beyinsel bozukluklar) hastalar Karaciğer nakil adayıdırlar.
|
|
|
